Elke partij heeft intern een strijd, verkiezing of iets dergelijks om de volgorde van kandidaten op het stembiljet te bepalen. Of er is een partijleider of klein clubje dat hoge posities verdeelt. Dit is niet democratisch. Laat het over aan de kiezer.
kiesgerechtigden en andere burgers in Nederland
de positie van een kandidaat op het stembiljet bepaalt nu met name de populariteit
hoe hoger de plaats op het stembiljet, hoe meer stemmen, hoe meer kans om gekozen te worden
de volgorde op de lijst, niet het aandeel van stemmen, bepaalt of een kandidaat een zetel krijgt
een kandidaat bovenaan op het stembiljet, met weinig of geen stemmen, kan toch een zetel krijgen
een kandidaat onderaan op het stembiljet met meer stemmen dan 'hogere' kandidaten, krijgt vaak toch geen zetel (tenzij... zie 'voorkeurstem' + 'kiesdeler')
er is binnen politieke partijen een strijd of verkiezing om de volgorde van de lijst te bepalen of een enkele leider of kleine groep bepaalt het
gedrag van een kandidaat binnen een partij wordt momenteel beter beloond dan openbaar en te controleren gedrag (bijvoorbeeld effectiviteit in gemeenteraad of parlement)
zogenaamde 'lijstduwers' verschijnen op het stembiljet om stemmen te lokken zonder dat ze de intentie hebben om daadwerkelijk volksvertegenwoordiger te worden
het is in de 21e eeuw technisch mogelijk, maar wel controleerbaar voor burgers in het stemburo, om de kandidaten op elk stembiljet in volledig willekeurige volgorde af te drukken. Dus niet één door loting bepaalde willekeurige volgorde op alle stembiljetten.
het enige stemgedrag dat de populariteit van kandidaten bepaalt moet de voorkeur van kiezers voor bepaalde individuele kandidaten zijn; geen 'lijsttrekkers' en 'lijstduwers' meer.
de Kieswet zo aan te passen dat de volgorde van kandidaten op elk stembiljet volledig willekeurig wordt. Of om het stemmen tellen niet moeilijker te maken, per stembureau een andere willekeurige volgorde.